Блумберг
На неговата годишна прес-конференција во четвртокот, блажениот Владимир Путин рече дека неговиот реизбор и Светското првенство во фудбал што се одржа во Русија беа главните настани во 2018 година. Тоа е извонредно оптимистичка оценка за година која во никој случај не беше една од најдобрите за рускиот претседател.
Тој освои уште еден мандат во март со 77 отсто од гласовите, но, како и на сите избори во ерата на Путин, истражувачите пронајдоа статистички докази за местење на гласањето. Иако измамата работеше за Путин, таа не успеа да даде резултати во серијата избори за гувернери оваа година. И покрај тоа што Кремљ успеа да ја потврди контролата врз клучните региони, како што се Поморската територија на Далечниот Исток, на гласачите им е полесно да се спротивстават на манипулациите и мамењето.
Незадоволството се разви во голема мера поради одлуката на Путин да ја зголеми старосната граница за пензионирање на 63 од 55 за жени и на 65 од 60 за мажи, чекор што руските влади по падот на Советскиот сојуз немаа храброст да го преземат. Претседателот ја направи оваа промена со сета натрупана вештина од неговите 18 години на власт, дозволувајќи и на Владата да го објави овој потег за време на почетокот на допаминската треска за Светското првенство, дозволувајќи им на критичарите да ги постават своите аргументи, а потоа да направи некои симболични отстапки. Сепак, тоа не помогна: Неговата популарност остро се намали од нивоата што ги уживаше откако Русија го анектира Крим во март 2014 година; тоа не се повтори.
Разочарување
Се разбира, секој политичар би бил задоволен со рејтинг од над 60 отсто, но има повеќе загрижувачки знаци за Путин. На анкета на крајот од ноември, спроведена од центарот Левада, последната независна национална избирачка организација во Русија, 61 отсто од Русите изјавија дека Путин е целосно одговорен за проблемите на нацијата. Тоа е највисок процент од почетокот на анкетирањето во март 2014 година само 52 отсто рекоа дека Путин е целосно одговорен.
Путин повеќе не е имун на критики, особено од младите Руси кои не познаваат друг владетел. Неодамнешниот бунт на некои руски рапери, вклучувајќи ги и оние претходно лојални на Путин и неговите каузи, како и големиот број на млади луѓе на митинзите што ги организираше активистот за борба против корупцијата Алексеј Навални предизвика аларм во Кремљ. Кога рускиот претседател беше запрашан на прес-конференцијата дали се плаши од губење на младите луѓе, тој рече дека треба да бидат трпеливо убедени во атрактивноста на конзервативните вредности што ги проповеда. Тоа досега не функционираше многу добро.
Светското првенство не беше важен настан на годината само за Путин; многу Руси одеднаш открија дека нивната земја може да се отвори кон светот и да ја отфрли постојаната прегратка на ситни угнетувања. Насмеани, благи полицајци, многубојни, празнични толпи, постојани забави и национална екипа што игра подобро отколку што се очекуваше, им дадоа на луѓето причина да се чувствуваат среќни некое време. Но, комедијата беше неизбежна; за време на финалниот натпревар, Пјотр Верзилов, продуцентот на политизираниот панк бенд Pussy Riot, и неколку млади жени истрчаа на стадионот облечени во полициски униформи за да привлечат внимание кон друга руска реалност: Во септември, Верзилов беше отруен по судско сослушување; лекарите во Берлин, каде што беше префрлен на лекување, успеаја да го спасат.
Сторителите никогаш не беа фатени, но употребата на отров од страна на Путинова Русија беше предмет на многу дискусии во 2018 година по неуспешниот напад врз поранешниот шпион Сергеј Скрипал во Велика Британија. Тоа предизвика неколку непријатни откритија за агресивните, но чудни активности на Руската воена разузнавачка служба, порано позната како ГРУ.
Сите овие темни работи, плус откритијата за користењето на платеници од страна на Русија во голем број земји од Украина до Централноафриканската Република, му ја отежнаа задачата на Путин да игра меѓународен државник. Неговата средба со американскиот претседател Доналд Трамп во Хелсинки во јули излезе полоша отколку што некој можеше да очекува; без разлика за што се дискутираше, повратната реакција во САД беше толку груба што Трамп мораше да се откаже од правење било какви договори со Путин. Надежите за пронаоѓање на нови шанси во Европа преку релативно проруски популистички партии не успеаја – дури и десничарот Матео Салвини во Италија, кој повика на укинување на санкциите на ЕУ против Русија, не направи ништо за Путин по доаѓањето на власт.
Единствените успеси на рускиот претседател во Европа оваа година се поврзани со извозот на природен гас. Еден од нив беше непоколебливото одбивање на Германија да го откаже проектот за нафтоводот Северен Тек 2 и покрај притисокот на САД и приговорите на Полска, балтичките држави и Украина. На Германија очајно и треба повеќе руски гас за да ги достигне своите цели за животната средина. Нафтоводот Турски тек, наменет за снабдување на Турција и делови од јужна Европа, неодамна стигна во Турција. Ако нафтоводите почнат да функционираат во следните неколку години, тие ќе бидат една од ретките причини за Русите да му бидат благодарни на Путин откако тој ќе замине. Но, ако бидат спречени од санкции, и тие ќе бидат дел од неговото деструктивно наследство.
Во меѓувреме, се влошија и американските санкции за Русија, и иако администрацијата на Трамп има намера да ги укине ограничувањата за Русал, најголемиот руски производител на алуминиум, најверојатно повеќе казнени мерки ќе следат како резултат на победата на демократите на американските среднорочни избори во ноември.
Путин, исто така, не беше во можност да го претвори рускиот воен успех во Сирија во политички придобивки. Дури и ако САД ја повлече својата мала сила, политичко решение во корист на сојузникот на Путин Башар ал-Асад би било тешко. Договорот нема да биде во интерес на Турција, која исто така е силно вклучена во Сирија, како и Германија и Франција, од кои се очекува да ги расчистат финансиските средства за повоената реставрација на земјата. Разговорите ќе продолжат следната година, со неизвесни резултати.
Путин нема ниту силно влијание врз Либија и Венецуела, кои се стратешки важни за рускиот нафтен сектор. Кремљ има направено напредок и во односите со двете, но ситуацијата во двете земји е нестабилна. Да остане сила таму додека се бори на сите други странски фронтови ќе биде голем предизвик за преостанатите години на Путин.
Украина, особено, е фронт на кој Путин изгледа не може да победи. Кремљ не успеа да спречи поделба во Православната Црква предизвикана од желбата на Киев за духовна независност од Москва. Украинците воопшто не се загреаја за Русија и покрај економските и воените проблеми во нивната земја, а тие сè повеќе се интегрираат во Западот. Следниот претседател на Украина, кој ќе биде избран во 2019 година, ќе биде тешко да се сврти кон Путин, дури и тактички.
Со оглед на застојаната, неефикасна економија полна со корупција, и популацијата која веројатно ќе одбие уште повеќе да ги затегне ремените, Путин дома не може да се чувствува доволно сигурен за да преземе премногу ризици во странство. Можеби ќе биде во искушение да се обиде да ја врати популарноста со разгорување на проблеми, но веројатно ќе се бори со искушението, бидејќи по втор пат може да има спротивен ефект. Неговата доверлива пропагандна машина не може да го маскира незадоволството на Русите од економските услови. На прес-конференцијата, Путин годинава објави раст од 0,5 отсто во приходи прилагодени на инфлацијата, иако во реалноста, официјалните податоци за првите 11 месеци покажуваат 0,1 отсто.
Следната година ќе биде тешка. Без емотивни издигнувања за реизбор и голем спортски настан, Путин ќе се соочи со тешка борба против целосно отуѓениот Запад, дури и кога се обидува да се одржи на Блискиот Исток и Африка и да ги одржува домашните финансии доволно стабилни за да издржат шокови од санкции и се занимава со слабеење на цената на нафтата. Без спектакуларни достигнувања на хоризонтот, избледната привлечност на автократот нема да биде лесно да се обнови, а фракциите во режимот што се подготвува за ерата по Путин најверојатно ќе станат посмели и повидливи.
Јасмина Тасевска
