Малку Бугари, кои поминуваат покрај „Летера“, нова луксузна станбена зграда во Софија, можат да ги прочитаат текстовите на фасадата. Тие се напишани на глаголица, средновековно црковно писмо. Тоа е дел од естетиката на зградата, еден вид верско-националистички елитизам. Над влезот, 91-от псалм им нуди заштита на праведните од непријателите: „Кој живее во тајното место на Севишниот, престојува во сенката на Семоќниот“.
Цветан Цветанов, сопственик на луксузен стан во „Литера“, можеби посака да живее во малку потајно место. Кон крајот од март, Цветанов, втората најзначајна личност во владејачката партија Граѓани за европски развој на Бугарија (ГЕРБ), откри дека тој го купил својот апартман во комплицирана размена за околу 250.000 евра (280.000 долари), можеби една четвртина од ратата. Тој негира какви било прекршоци, но поднесе оставка како шеф на пратеничката група на ГЕРБ.
Оттогаш беше откриено дека речиси десетина други високи функционери добиле станови за ниска цена во различни згради низ Софија. Многу од нив се повлекоа, вклучувајќи го и министерот за правда. Дури претседателот на Комисијата за борба против корупцијата е во процес на истрага, бидејќи не објавил дека таванот на зградата му вклучува цела тераса на покривот од 186 квадратни метри. (Тој тврди дека таванот бил достапен за сите жители, иако имало пристап само од неговиот стан).
„Скандалот со становите“ ги налути бугарските граѓани, иако сумите се далеку помали отколку во други случаи на корупција, како кризата со милијарди долари на политички поврзаната Корпоративна трговска банка во 2014 година, објаснува Полина Паунова од Слободна Европа – Сервис на бугарски јазик, која прва извести за скандалот.
Најтешкиот проблем за корумпираните политичари е оправдувањето на готовината, која значително ги надминува нивните плати, објаснува Николај Стајков од Антикорупциската комисија, набљудувач, кој работел со Слободна Европа. Зделките со недвижни имоти обезбедуваат начини за перење пари, како на пример, објавување на најниската прифатлива вредност, а потоа препродавање по највисока прифатлива цена.
Скандалот, исто така, вклучува и моќни трговски интереси. „Летера“ е изградена од „Артекс“, инвеститор, кој исто така гради 34-катна станбена кула што ќе биде највисока во Софија. Проектот „Златниот век“ предизвика протест на групи од соседството. Уште поважно е дека веројатно не е законски: дозволата за градба издадена во 2007 година е истечена во ноември 2017 година.
Компанијата тврди дека измените на Кодексот за градење донесени во Парламентот во јануари 2017 година, кога Цветанов беше лидер на владејачката фракција, дале ретроактивно уште три години. Цветанов изјави дека кога преговарал за купување на неговиот стан од „Артекс“, тој не знаел за проблемот со дозволата на „Златен век“ и дека кај сите случаи измените не се применуваат. Адвокатите на „Артекс“ велат дека се применуваат.
По нивното пристапување во Европската Унија во 2007 година, Бугарија и Романија се предмет на посебен мониторинг од страна на Европската комисија, која проверува дали тие прават напредок во борбата против корупцијата. Актуелната Антикорупциска комисија во Бугарија, формирана во почетокот на 2018 година, е трета по ред: поранешните состави постигнаа малку и беа разрешени под притисок од ЕУ за реформи. Според истрагата, новиот состав е еднакво компромитиран.
Бојко Борисов, премиер на Бугарија во најголем дел од последните десет години, е итар лидер кој ја држи својата партија целосно под негова контрола. Неговата позиција не е под закана. Но, скандалот со апартманите ја стави популарноста на ГЕРБ зад конкурентната Социјалистичка партија, според некои социолошки истражувања и може да ја попречи способноста на Борисов да исполни едно од неговите ветувања: да стави крај на специјалната програма на ЕУ за мониторинг.
Во меѓувреме, Цветанов се брани со зајакнување на својата улога како заштитник на планираното купување американски борбени авиони Ф-16 од САД. Како и другите обвинети во скандалот, тој се надева дека зборовите на псалмот ќе ја кажат вистината: „Никакво зло нема да те погоди, ниту ќе се приближи до вашиот дом“.
ФОТО: МИА
