Се правело проверка дали книгите ги исполнувале техничките аспекти, не и квалитетот на преводот
Лошиот квалитет на преводот е една од причините зошто овие книги не се користат од студентите, а реакции имаат и од професорите. Според извештаите на МОН, сите овие книги ги исполниле критериумите само од технички аспект (надворешен изглед). Одговорноста за квалитетот на преводите паѓа врз издавачките куќи. Што се однесува до контрола на тој квалитет, тоа не е побарано и не е направено од министерствата.
„Обврските и одговорностите за преводот им припаѓаат на издавачките куќи„ – ни потврди и екс министерката Дескоска. (10.04.2018)
Главниот критериум на министерствата за избирање на една издавачка куќа била најниската цена на понудувачот. Издавачките куќи професионалната способност требало да ја докажат само со документите: листа и примерок на издадена литература во последните 3 години со тираж над 1.000 примероци по издание, и изјава за бројот и квалификационата структура на вработените што ќе ги ангажира за реализација на предметниот договор, вклучувајќи ги и лицата кои ќе бидат ангажирани за стручната редактура, лектура и компјутерска обработка.
Во договорите склучени од министерствата со издавачките куќи, не е предвидена казна или раскинување на договор во случај на неквалитетен превод. Од нив исто така не побарано да набројат јасни критериуми за избирање на преведувачи и лектори.
На сликите подолу се прикажува како изгледаат договорите со издавачките куќи. Договорот е со и.к. „Нам Прес“. Со членовите 3, 14, 15, 16 се дефинираат сите должности на издавачите и на набавувачот, односно владината институција. Со членовите 18, 19, 20 се дефинираат условите за раскинување на договор:
Според неофицијалните информации на Порталб.мк, преведувачи на книгите особено од првата фаза, освен професорите, биле и поединци кои држат настава по англиски јазик и литература во средни училишта. Имало и од тие кои имаат завршено само високо образование и употребувале Google Translate, но оваа информација јавно никој не сакаше да ни ја потврди. Покрај тоа, студент ни потврди дека една од книгите по хемија е делумно преведена од страна на студентите, на кои трудот им бил „исплатен“ со положен испит, а не со пари.
„Органска хемија” – еклатантен пример за научни невистини
Издавачката куќа „Просветно дело“ потпишала договор со МОН за објавување на книгата “Органска хемија” од авторот Џон Мекмури. Книгата не се користи од страна на студентите, бидејќи содржи научни невистини кои што се резултат на несоодветниот превод.
Околу 50 јазични и професионални грешки има само една страница од книгата. Има моменти кога електронското оптоварување е означено со минус (-) а отсуството на електрони во хемиска врска со плус (+), како и случаи каде масата е заменета со тежина. Не дека книгата не е потребна, туку таа не нуди научни факти, а учениците сè уште учат од скрипта, преведена од професорот Агим Шабани, од Одделот за хемија на Универзитетот во Тетово. Тука може да се најде книгата со грешките и белешките на професорот.
– Книгата на Mекмури е една од десетте најдобри книги, но таа ни ден денес не се користи од страна на нашите студенти, бидејќи содржи бројни јазични грешки. Истата ја имам преведено од оригиналот и таа ја користам. Јас би препорачал книгата да се преведе од почеток, бидејќи мојата варијанта е скрипта, а не книга – рече професор Шабани.
Сличен проблем може да се најде и кај книгата „Етнографија“ на кој посочи емисијата „360 степени“.
Преведувачи: Немаме поим каде се наоѓаат книгите
Порталб.мк најде двајца од преведувачите кои беа ангажирани за превод на книгите од македонски на албански јазик. Ни тие немаат повратна информации за тоа како изгледа финалната верзија на книгите што ги превеле.
Поранешниот професор по Методологија на Педагошкиот факултет, сега во пензија, Азиз Шеху вели дека преводот го добил откако бил контактиран од фирмата „Арт Студио“, фирма која што не фигурира во списокот на издавачките куќи кои склучиле договор со МОН. Тој вели дека покрај него, во преводите била вклучена и неговата сопруга, на негова иницијатива и без паричен надомест – тој само сакал преводот да биде направен како што треба.
Шеху, исто така вели дека од четирите наслови што ги превел, ниту еден од нив не можел да го најде во библиотеката со 1.000 книги во Трговскиот центар во Скопје, и ниту пак му била дадена некоја копија. Тој вели дека дури не знае како изгледа конечната верзија на ниту една од нив.
– Јас работев од професионален, а мојата сопруга од јазичен аспект. Јас го сторив тоа за да бидам сигурен дека преводот ќе биде во ред, бидејќи не знаев кој ќе го лекторира подоцна. Требаше да ми кажат дека завршила првата верзија на контрола. За време на лектурата нешто може да се промени, со што можеби јас не би се согласувал. Сè уште немам информации дали излегла и првата книга која што сум ја превел пред четири години. Од издавачката куќа, ми се јавија по телефон, и ми рекоа дека се заинтересирани да им преведам книги. Прифатив, иако плаќањето беше минимално – рече Азиз Шеху.
Во меѓувреме, друг професор по математика, Музафер Беќири вели дека не успеал да ги препорача книгите од овој проект на своите колеги или студенти, бидејќи тој самиот не бил поканет на нивните промоции.
– Веќе 16 години сум пензиониран и искрено немав прилика да се видам со универзитетските професори за да им ги препорачам овие книги. За нивното промовирање биле ангажирани други луѓе и за жал во овие промоции, јас како преведувач не бев поканет. Можам да кажам дека сум превел околу 40 наслови, и дека имам планирано оваа година да преведам уште една книга која што има околу 600 страници. За жал, објавените книги ги немам – рече Беќири.
Овој владин проект сите обврски за квалитет им ги довери на издавачките куќи, што, според професорот Шеху, не требаше да се случи. Тој предлага дека за такви проекти првично треба да бидат формирани комисии во МОН и книгите да бидат преведени директно од англиски, а не од македонски, како што беше досега.
– Работата треба да биде многу поорганизирана и да не биде оставена на било кого. Не треба да се остави на издавачките куќи, затоа што тие не можат да ги најдат соодветните луѓе за превод, а уште помалку за лекторирање и уредување. Треба да се види кој е преведувачот, кој знае англиски, а кој македонски и албански. Јас сум преведувал од македонски. Имаше случаи кога се мешаа поимите за маса и сила. Брзината и забрзувањето исто така беа измешани – вели професорот Шеху.
Утре ќе читате: КОИ СЕ ИЗДАВАЧКИТЕ КУЌИ КОИ ДОБИЛЕ ПАРИ?
Тука можете да го прочитате првиот дел од истражувањето!
Тука можете да го прочитате третиот дел од истражувањето!
