Воведување единствен режим на арбитража за споровите без и со меѓународен елемент, а Владата и институциите почесто во договорите да ја вметнуваат клаузулата за решавање на споровите на арбитража, бара Стопанската комора во чии рамки работи Постојаниот избран суд – Арбитража.
– Очекуваме од Владата да направи мала измена во законодавството каде што ќе ни дозволи нас како арбитер, да арбитрираме некои спорови кои досега не ни беа дозволени согласно законот – изјави претседателот на Постојаниот избран суд – Арбитража, Горан Рафајловски, на денешната прес конференција.
Тој како што рече, очекува Владата, општините и другите државни институции во своите договори да ја вметнат клаузулата арбитража.
– Посебно во договорите со странските инвеститори, но и оние кои се однесуваат на работи на општините – рече Рафајловски.
Татјана Штерјова од Стопанската комора појасни дека во земјава постојат две правни рамки за решавање на споровите со и без меѓународен елемент што дополнително ја комплицира состојбата.
– Домашното законодавство уредува различна правна рамка за споровите со меѓународен елемент и за споровите без меѓународен елемент. Важечката правна рамка за споровите со меѓународен елемент е воспоставена во Законот за меѓународна трговска арбитража на Република Македонија од 2006 година, додека арбитражните постапки без меѓународен елемент во моментот се уредени со Законот за парничната постапка – вели Штерјова.
Во последните две години, додаде таа, 46 отсто од поведените постапки беа спорови што се без меѓународен елемент, додека 54 отсто се постапки со меѓународен елемент.
– Времетраењето на решавањето на споровите на арбитража последниве години се намалува од 226 дена во 2015 година, лани достигна до приближно шест месеци што е голема придобивка за деловните субјекти кои ги повеле споровите – рече Штерјова.
Истите постапки водени од редовните судови траат најмалку пет години.
Светските трендови покажуваат дека арбитражата се преферира од бизнис-заедницата за решавање на деловните спорови. Тоа го потврдуваат и податоците од арбитражното истражување спроведено минатата година, од страна на Универзитетот „Queen Mary“ од Лондон и Адвокатското друштво „White&Case“, кои покажале дека 97 отсто од анкетираните се изјасниле за арбитражата. Лондон, Париз, Женева, Сингапур и Хонг-Конг се најпреферирани места во кои се лоцира арбитражата.
– Во причините поради кои се определуваат за арбитражата главно се вбројуваат извршноста на одлуките, околноста што се избегнуваат националните правни системи и судовите во определена држава, како и флексибилноста на постапката, која може да се приспособи на потребите и очекувањата, што е од особена важност кога станува збор за спорови од некој специфичен сектор како енергетиката или градежништвото, или кога станува збор за странки кои потекнуваат од различни правни системи. Истовремено, за странките е важна нивната автономија во арбитражните постапки, која им дава можност да ги изберат арбитрите кои ќе постапуваат во конкретниот предмет, местото и јазикот на постапката, како и доверливоста, која е еден од основните принципи на арбитражната постапка – вели Штерјова.
Состојбата кај нас, вели Рафајловски, се подобрува во однос на она што го имавме во изминатите години.
– Иако одеше тешко, сепак, успеавме најголемиот дел од договорите на домашни и странски големи компании да имаат арбитражни клаузули – рече тој.
На прес-конференцијата беше најавена и конференција што ќе се одржи на 28 и 29 март, а централната тема на конференцијата ќе биде прашањето за унапредување на арбитражното законодавство.
Организатор на конференцијата е Постојаниот избран суд – Арбитража при Стопанската комора на Македонија со поддршка на Централно европската иницијатива и Амбасадата на Швајцарија.
